این مطلب را برای عصر ارتباط نوشتهام:
اخیراً از قول مدیرکل الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع نقل شده که این وزارت در پی تشکیل کنسرسیوم تولیدکنندگان نرمافزارهای تلفن همراه است و از شرکتهای تولید نرمافزارهای موبایل که از این وزارت پروانه بگیرند، با ارائة مزایایی مانند تسهیلات بانکی و برخی معافیتها حمایت میکند.
نگارنده پیش از این اشاره کرده بود که: “سرمایهگذاری روی تولید برنامههای گوشیهای موبایل فرصت مناسبی است برای ورود به زنجیره جهانی تولید گوشی تلفن همراه. اما افسوس که سیاستگذاران صنعت در کشور ما، به جای شکار چنین فرصتهایی، بر پروژههای ناموفقی همچون تولید گوشی تلفن همراه پافشاری میکنند که نتیجهای جز اتلاف سرمایههای انسانی و مالی در پی نخواهد داشت.” (همشهری، ۱۱/۶/۸۸)
حال، جای بسی خوشحالی است که بالاخره مدیران ارشد وزارت صنایع پس از ماجرای عبرتآموز تولید گوشی تلفن همراه، به سراغ نرمافزارهای موبایل رفتهاند.
اما در این میان، لازم است که به نکات دیگری هم توجه شود تا این تصمیم هم مانند بسیاری تصمیمهای دیگر، در حد حرف باقی نماند و خدایناکرده، سرکنگبین صفرا نیفزاید:
۱- به نظر میرسد اگر وزارت صنایع “حمایت” خود را از صنعت تولید نرمافزارهای تلفن همراه به “تشکیل کنسرسیوم” و ارائه تسهیلات مالی محدود کند، این حمایت به نتیجه نخواهد رسید؛ مدیران ارشد این وزارت باید توجه کنند که یکی از مهمترین وظایف آنان، تعیین اولویتهای سرمایهگذاری در این حوزه و ارائه آن به فعالان و تازهواردان این بخش است.
لزوم این امر زمانی بیشتر میشود که بدانیم فعالان این حوزه را لزوماً شرکتهای بزرگ تشکیل نمیدهند که توان مطالعه، بازارسنجی و آیندهنگری داشته باشند. (اگرچه نقش و جایگاه سیاستگذاری و جهتدهی دولت نه در این جا، که در همه صنایع، مهم و البته در بسیاری موارد مغفول است.)
همچنین تعیین و بیان سیاستها و استراتژیهای دقیق وزارت صنایع در این بخش که خواهناخواه به جهتدهی سرمایهگذاریها خواهد انجامید، از مهمترین نکاتی است که باید مد نظر مسؤولان این وزارت قرار گیرد.
۲- در این مسیر، لازم است مطالعاتی دقیق توسط این وزارت انجام شود که از آن، هم استراتژی و برنامه خود وزارت برای توسعه این صنعت بیرون آید و هم پاسخ سؤالاتی دیگر مشخص شود؛ مانند:
· توانمندیهای بالقوه و بالفعل کشور در این زمینه چه میزان است؟
· فعالان این بخش باید در چه سطح یا سطوحی وارد این عرصه شوند؟ آیا باید بر تولید نرمافزارهایی مانند بازی و سرگرمی متمرکز شوند یا برنامههای کاربردی که تنوعشان روز به روز در حال افزایش است؛ مانند برنامههای مسیریابی، نرمافزارهای پرداخت الکترونیک و مشابه آن؟
· آیا شرکتهای داخلی باید به همکاری با تولیدکنندگان جهانی گوشی نیز بیندیشند؟ اگر آری، با چه برنامه و چشماندازی؟ نقش وزارت صنایع در این میان چیست؟
۳- در صورتیکه وزارت صنایع در تصمیم خود برای حمایت از تولید نرمافزارهای تلفن همراه جدی است، مسلماً نیازمند تعامل و همکاری با سازمانها و نهادهایی است که از بازیگران این زنجیره و یا از مشتریان بالقوه چنین نرمافزارهایی محسوب میشوند؛ مانند وزارت ICT، اپراتورهای تلفن همراه، شهرداریها و بانکها. تا بدینوسیله، نیازهای آنها شناسایی شود، میان آنها و برنامهنویسان هماهنگیشکل گیرد و در مجموع، نظرشان به این مقوله جلب شود.
همچنین، تعامل و هماهنگی با وزارت ارشاد (که اخیراً نیز خبری از تعاملاتش با فعالان این حوزه منتشر شده) نیز باید مورد توجه وزارت صنایع قرار گیرد؛ بهویژه در مواردی مانند حقوق مالکیت معنوی و ارائه مجوزهای تولید و انتشار برنامهها که به نظر میرسد در مورد اخیر، هر یک از دو وزارتخانه خود را مسؤول میدانند!
شاید در نقد این نکته گفته شود که فعالان، خود باید در پی شناخت نیازهای بازار باشند؛ اما باید توجه کرد که این صنعت در کشور نوپاست و دولت باید گامهای اولیه را همراه با فعالان بردارد. بهویژه آنکه سرعت تحولات و تنوع محصولات در این حوزه زیاد است. همچنین، با توجه به اینکه تولید این نرمافزارها مقولهای صرفاً فنی و فقط از جنس نرمافزار نیست، فعالان این بخش باید شناختی همهجانبه از بازار و ابعاد آن کسب کنند که به نظر نمیرسد بدون همراهی وزارت صنایع از عهدة آن برآیند.
در صورت توجه به این نکات و مواردی دیگر که بیان آنها در این مقال نمیگنجد، میتوان امید داشت بخشی از بازاری که هنوز همة آن توسط خارجیها اشغال نشده، با تکیه بر مزیتها و توانمندیهای بومی و البته با حمایت دولت، در اختیار فعالان داخلی قرار گیرد.