وقتی میخواستم بخشهای از سخنان دکتر داوری اردکانی را از جلسهای که در آن حضور داشتم نقل کنم، با خودم گفتم نکند نقل جملاتی کوتاه و گزیده از یک سخنرانی طولانی باعث شود که نتوانم منظور گوینده را بهدرستی و به طور کامل به خوانندهام منتقل کنم؛ به خصوص آنکه موضوع سخنان دکتر داوری چالشبرانگیز بود و علاوه بر آن، تا حدی متفاوت از نظرات و دیدگاههای قبلی ایشان.
به همین دلیل، سعی کردم انتخاب این گزیدهها طوری باشد که چندان، معنایی متفاوت از روح حاکم بر سخنرانی از آنها برداشت نشود؛ ضمناً برای محکمکاری این عبارت را در متن ام آوردم که:
…همه این نکات نقل به مضمون است و نه عین گفته ایشان. ضمناً در عین حال که هر یک بهتنهایی واجد معنی و پیام هستند، شاید نتوان بدون شنیدن یا خواندن همه سخنرانی دکتر داوری، در مورد این سخنان قضاوت کاملی داشت…
————————
پ.ن: گاهی به هنگام نوشتن و خواندن، به نکتههایی بر میخورم که شاید نتوان در کتابهای نگارش و ویرایش آنها را یافت؛ بیشتر برخاسته از حس و نگاه هستند تا قاعده و دستور. این نکتهها را با عنوان «مصائب شیرین نوشتن» در اینجا خواهم آورد.
سلام. دیدن وبهای درستنویسی، شوقانگیز است؛ ممنون! در یکی از فایلهای پیدیاف نوشته بودید: «گاهی جمع با “ات” صورت دیگری به خود میگیرد و به جمع با “جات” تبدیل میشود: بنابراین بهتر است از کلمات زیر هم استفاده نکنیم: کارخانهجات؛ روزنامهجات؛ شیرینیجات.»
در صورتی که جات پسوند جمع نیست، پسوند طبقه و دسته است. البته این اشتباه(البته اگر اشتباه باشد، چون گویا مورد بحث است.) را استاد نجفی هم کرده ولی او هم گفته که حالت «جمع گروهه» به آنها میبخشد. وقتی میگوییم روزنامهجات منظور چندروزنامه نیست بلکه تمام روزنامهها و دستهی روزنامههای مختلف را هدف کردهایم نه مثلن چند نسخه روزنامهی شرق. همینطور وقتی میگوییم شیرینیجات منظورمان انواع و اقسام شیرینیهاست و هرچه به دسته و طبقهی شیرینی ربط دارد نه مثلن چند عدد شیرینی دانمارکی! البته شاید در گذشته با کاربرد جمع معمولی بهکار میرفته و این “ج” اضافه همانطور که گفتهاند «صامت میانجی» بوده؛ اما هر چه بوده الان دیگر آن معنی و کاربرد را ندارد و اتفاقن چه خوب نشسته و جای خالی پسوندی را که نداشتیم، پر کرده.البته عامهی مردم به خوبی و شاید ناخودآگاه کاربرد درست آن را میدانند.
[پاسخ]